مقدمه: مفهوم مهدویت از دیرباز جایگاه ویژه‌ای در اندیشه اسلامی داشته و به عنوان وعده ظهور رهبر الهی‌راهنما در زمان‌های بحران اخلاقی و اجتماعی تبیین شده است. این مفهوم که ریشه در پیشگویی‌های اسلامی دارد، با گذر زمان از یک انتظار اسکاری به یک نماد فلسفی عمیق تبدیل شده و بازتاب‌دهنده جستجوی همیشگی بشر برای حقیقت، حکمرانی اخلاقی و نوسازی درونی است. پیشینه تاریخی و نظری: متون کلاسیک عربی شامل احادیث و روایات دینی، بنیان اصلی مفهوم مهدویت را شکل داده‌اند. سپس، اندیشمندان و عرفای فارسی با افزودن برداشت‌های فلسفی و عرفانی، این مفهوم را از دیدی گسترده‌تر تبیین کردند. آثار آنان، سرشار از تعمق‌های متافیزیکی و تأملات اخلاقی، تصویری از مهدویت ارائه می‌دهد که فراتر از انتظار صرف برای ظهور یک رهبر است. پژوهش‌های معاصر انگلیسی نیز این دیدگاه‌ها را بازبینی کرده و مهدویت را در بستر مباحث متافیزیک، معرفت‌شناسی و فلسفه تاریخ مورد بررسی قرار داده‌اند. ابعاد فلسفی مهدویت: از منظر متافیزیکی، مهدویت تجلی عدالت الهی و نظم کیهانی به شمار می‌آید. این مفهوم نمادی است از تلاقی میان جهان مادی و عالم ماوراء، جایی که کاستی‌های دنیای انسانی قرار است توسط نیروی الهام‌بخش اصلاح شوند. از منظر معرفت‌شناختی، مهدویت بر آن می‌افزاید که حقیقت تنها از طریق عقلانیت قابل دست‌یابی نیست و بینش شهودی و تجربه معنوی نیز نقش مهمی در کشف حقایق ایفا می‌کنند. از جنبه اخلاقی، مهدویت حامل ارزش‌های همدلی، انصاف و مسئولیت‌پذیری اخلاقی است؛ چنانکه رهبر موعود به عنوان نمادی از راهنمایی به سوی ارزش‌های والاتر انسانی معرفی می‌شود. تأثیر مثبت بر تجدید اجتماعی و روحانی: علاوه بر جنبه‌های نظری، مفهوم مهدویت دارای بُعد اجتماعی و فرهنگی قابل توجهی است. این مفهوم منبع الهام‌بخشی برای جوامعی است که در جستجوی غلبه بر بی‌عدالتی و فساد می‌باشند. چارچوب فلسفی مهدویت تصویری از تحول اجتماعی ارائه می‌دهد که در آن حکمرانی اخلاقی و روشنفکری روحانی منجر به پیشرفت پایدار می‌شود. با تأکید بر ارزش‌هایی چون عدالت، خرد و همدلی، مهدویت افراد را تشویق می‌کند تا در مسیر رشد فردی و همبستگی اجتماعی گام بردارند. همگرایی و ارتباط با زمان معاصر: با تلفیق دیدگاه‌های متنوع از سنت‌های فکری مختلف، تبیین فلسفی مهدویت اهمیت همیشگی آن را در دنیای امروز نشان می‌دهد. در جهانی که با تغییرات سریع و عدم قطعیت مواجه است، این مفهوم چارچوبی امیدبخش ارائه می‌دهد که مرزهای فرهنگی و زمانی را پشت سر می‌گذارد. مهدویت نه تنها در بحث‌های دینی بلکه در مباحث معاصر اخلاق، عدالت اجتماعی و نقش رهبری معنوی در زندگی عمومی نیز مطرح است. این ایده‌ی وحدت‌بخش، زمینه گفت‌وگوی میان فرهنگ‌ها و ادیان مختلف را فراهم آورده و تأکید می‌کند که جستجوی حقیقت و عدالت، هدف مشترک تمام انسان‌هاست. نتیجه‌گیری: تبیین فلسفی مهدویت، تصویری چندوجهی از مفهومی ارائه می‌دهد که هم در جهت تحول درونی و هم در احیای نظم بیرونی مؤثر است. بر پایه سنت‌های غنی عربی، فارسی و پژوهش‌های معاصر انگلیسی، مهدویت به عنوان نمادی از امید و تجدید اخلاق، دعوت به تلاش برای ساختن فردایی عادلانه‌تر و روشن‌تر می‌کند. این مفهوم فراتر از یک پیشگویی دینی، منبع الهام برای ایجاد تغییرات مثبت و همیشگی در مسیر تحقق ارزش‌های انسانی به شمار می‌آید.این مقاله به بررسی دقیق و جامع مفهوم مهدویت از دیدگاه فلسفی می‌پردازد. با استناد به منابع کلاسیک عربی، ادبیات غنی فلسفه و عرفان فارسی و همچنین پژوهش‌های معاصر انگلیسی، ابعاد متافیزیکی، معرفت‌شناختی و اخلاقی مهدویت به زبان ساده و مثبت ارائه شده و نقش آن به عنوان نمادی از امید و تجدید اخلاق روشن می‌شود.
.jpg)